شبکیه چشم چیست؟ آشنایی با ساختار شبکیه چشم

شبکیه یک پل کلیدی بین نوری است که وارد چشم شما می شود و تصاویری که می بینید. سلول‌ های شبکیه چشم به نور واکنش نشان می‌ دهند و سیگنال‌ هایی را به مغز ارسال می‌ کنند که به شما این امکان را می‌ دهد تا دنیای اطرافتان را ببینید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در بینایی خود باید با پزشک متخصص دیدار داشته باشید تا علت آن مشخص شود. در این مطلب به صورت کامل با شبکیه چشم و ساختار آن آشنا خواهیم شد:

شبکیه چشم چیست؟

شبکیه نوری را که وارد چشم شما می شود به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند که عصب بینایی شما به مغز شما ارسال می کند و تصاویری را که می بینید ایجاد می کند. این یک بخش کلیدی از بینش شما است. شبکیه لایه ای است که در پشت کره چشم شما قرار دارد.

قسمت های مختلف شبکیه:

1. سلول های گیرنده نوری
2. لایه های شبکیه
3. ماکولا

عملکرد شبکیه چشم

شبکیه نوری را که وارد چشم شما می شود جذب می کند و به ترجمه آن به تصاویری که می بینید کمک می کند.

• نور از عدسی جلوی چشم شما عبور می کند و به شبکیه برخورد می کند.
• گیرنده های نوری، سلول های داخل شبکیه شما که به نور واکنش نشان می دهند
• انرژی نور را به سیگنال الکتریکی تبدیل می کنند.
• این سیگنال از طریق عصب بینایی شما عبور می کند و به مغز شما می رسد تا تصویر دنیایی شود که می بینید.

شبکیه چگونه به عملکرد چشم کمک می کند؟

این قسمت در چشم شما مانند یک مترجم است. هنگامی که نور به آن برخورد می کند، شبکیه چشم آن را به سیگنالی تبدیل می کند که مغز شما پردازش می کند و می فهمد. بدون شبکیه چشم – یا با شبکیه آسیب دیده – ممکن است چشم شما همچنان کار کند (هنوز نور را جذب می کند) اما مغز شما تمام اطلاعات مورد نیاز برای ایجاد تصاویر را دریافت نمی کند.

هر چیزی که بر شبکیه چشم شما تأثیر بگذارد می تواند بینایی شما را بدتر کند. به همین دلیل است که اگر چشمان یا بینایی شما به طور ناگهانی تغییر کرد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

ساختار شبکیه چشم چیست؟

ساختار آن بسیار پیچیده است و چندین بخش مانند سلول‌ های گیرنده نور، ماکولا و فووآ را شامل می شود.

سلول‌ های گیرنده نوری یکی از مهم‌ ترین بخش‌های ساختار شبکیه هستند، زیرا نور را به سیگنال‌ های الکتریکی تبدیل می‌ کنند. دو نوع سلول گیرنده نوری وجود دارد. مخروط ها که دید رنگی را فراهم می کنند و میله هایی که به سطوح نور حساس هستند. سلول های مخروطی در ماکولا قرار دارند. ماکولا در وسط شبکیه قرار دارد و وظیفه پردازش بینایی مرکزی را بر عهده دارد. بخش دیگری از آناتومی شبکیه، فووئا است. فووئا یک فرورفتگی در ماکولا است که مسئول حدت بینایی است.

لایه های شبکیه

آناتومی شبکیه پیچیده است و شامل چندین لایه است. لایه‌های شبکیه شامل موارد زیر است:

• غشای محدود کننده داخلی
• لایه فیبر عصبی
• لایه سلول گانگلیونی
• لایه پلکسی‌ فرم داخلی
• لایه هسته‌ ای داخلی
• لایه پیچ‌ نمای بیرونی
• لایه هسته‌ ای بیرونی
• غشای محدود کننده بیرونی
• لایه گیرنده نوری
• اپیتلیوم رنگدانه‌ دار

شبکیه در کجای چشم قرار دارد؟

شبکیه در پشت چشم شما قرار دارد. مقابل عدسی و مردمک است. لنز، نوری را که وارد چشم شما می شود متمرکز می کند تا به شبکیه چشم و سلول های گیرنده نور آن برخورد کند.

شبکیه از چه چیزی ساخته شده است؟

شبکیه از دو قسمت ماکولا و شبکیه محیطی تشکیل شده است.

• ماکولا در مرکز شبکیه چشم شما قرار دارد و بیشتر آنچه را که مستقیماً به آن نگاه می کنید پردازش می کند.
• شبکیه محیطی قسمت هایی از دید شما را در لبه های میدان بینایی شما (دید محیطی) پر می کند.

به عنوان مثال، اگر روبروی دوستی روی میز نشسته اید، ماکولا به شما کمک می کند صورت او را ببینید و شبکیه محیطی به شما امکان می دهد بقیه اتاق را در دو طرف آن ببینید.

شبکیه شامل انواع مختلفی از سلول ها است. گیرنده های نوری نور را به یک سیگنال الکتریکی پردازش می کنند که مغز شما می تواند آن را به عنوان تصویر درک کند. میله‌ ها گیرنده‌ های نوری هستند که به شما کمک می‌ کنند در شب و در نور کم ببینید. مخروط ها رنگ را پردازش می کنند و بیشتر دید معمول شما را تشکیل می دهند. هر دو نوع سلول با هم کار می کنند تا تصویر واضح و دقیقی از آنچه می بینید ارائه دهند.

شبکیه چشم و عصب بینایی چگونه با هم کار می کنند؟

عصب بینایی و شبکیه با هم کار می کنند تا به انتقال اطلاعات بصری به مغز کمک کنند تا فرد بتواند ببیند. شبکیه نوری را که چشم می بیند جذب می کند و آن را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند. سپس عصب بینایی این سیگنال ها را به مغز می برد. عصب بینایی عصبی است که در پشت چشم قرار دارد و به مغز متصل است.

چه قسمت هایی از چشم با شبکیه مرتبط است؟

چندین بخش از آناتومی چشم با شبکیه مرتبط است و آن را تشکیل می دهد، از جمله مخروط ها، حفره، ماکولا، میله ها، گیرنده های نوری و شبکیه محیطی. قسمت های چشم مرتبط با شبکیه در زیر لیست شده است.

1. مخروط ها: مخروط ها یا سلول های مخروطی نوعی سلول گیرنده نوری هستند که در شبکیه قرار دارند و مسئول دید رنگی هستند.
2. فووئا: فووئا فرورفتگی در ماکولا است که ساختاری در مرکز ماکولا است.
3. ماکولا: ماکولا بخشی از چشم است که در وسط شبکیه قرار دارد و مسئول بینایی مرکزی است.
4. میله ها: میله ها یا سلول های میله ای بخشی از شبکیه هستند که مسئول بینایی در نور کم هستند.
5. گیرنده های نوری: گیرنده های نوری سلول های حساس به نور در شبکیه هستند که مسئول تبدیل نور به سیگنال های الکتریکی برای ارسال به مغز هستند.
6. شبکیه محیطی: شبکیه محیطی بخشی از شبکیه در خارج از ماکولا است که مسئول بینایی محیطی است.

اختلالات رایجی که شبکیه چشم را تحت تاثیر قرار می دهد:

چندین مشکل چشمی را می توان به شبکیه مرتبط کرد، از جمله شناورهای چشم، رتینوپاتی دیابتی، رتینیت پیگمانتوزا، رتینوبلاستوما، جداشدگی زجاجیه خلفی، جداشدگی شبکیه، ماکولا، سوراخ ماکولا، انسداد ورید شبکیه، دژنراسیون ماکولا وابسته به سن. اگر مشکوک به مشکلی در شبکیه چشم خود هستید، به دنبال مراقبت های پزشکی یا قرار ملاقات با اپتومتریست خود باشید. مشکلات چشمی مرتبط با شبکیه در زیر ذکر شده است.

1. شناورهای چشم:

شناورهای چشمی به وضعیت چشمی اطلاق می شود که در آن فرد ممکن است مشخصات، ابرها یا خطوط موخوره را در بینایی خود ببیند که ناشی از تغییرات در زجاجیه است. فلوترهای چشم زمانی ایجاد می‌شوند که فیبرهای چشم در زجاجیه، که یک ماده ژله‌ مانند متصل به شبکیه است، به هم متصل می‌شوند. شناورهای چشم را می توان یک علامت بصری مهم در نظر گرفت. اگر فلوترهای ناگهانی یا جدید را تجربه کردید، باید با اپتومتریست یا متخصص مراقبت از چشم مشورت کنید.

2. رتینوپاتی دیابتی:

رتینوپاتی دیابتی به عارضه دیابت اشاره دارد که بر رگ های خونی شبکیه تاثیر می گذارد. دو نوع رتینوپاتی دیابتی وجود دارد. رتینوپاتی غیر تکثیری و رتینوپاتی پرولیفراتیو. به گفته جان هاپکینز، رتینوپاتی غیر تکثیری شامل تورم و نشت رگ های خونی چشم می شود. رتینوپاتی پرولیفراتیو نوع پیشرفته تری از رتینوپاتی دیابتی است و شامل رشد عروق خونی غیرطبیعی در شبکیه می شود.

3. رتینیت پیگمانتوزا

رتینیت پیگمانتوزا به گروهی از اختلالات چشمی اطلاق می شود که شبکیه را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری شامل تجزیه سلول‌های شبکیه می‌شود و باعث از دست دادن بینایی می‌شود. رتینیت پیگمانتوزا به طور کلی به دلیل یک مشکل ژنتیکی ایجاد می شود.

4. رتینوبلاستوما:

رتینوبلاستوما به سرطانی اطلاق می شود که در شبکیه رخ می دهد. این یک سرطان در اوایل دوران کودکی است که اغلب قبل از 3 سالگی تشخیص داده می شود. رتینوبلاستوما توسط ژنی ایجاد می شود که مسئول رشد سلول های چشم است.

5. جداشدگی زجاجیه خلفی:

جداشدگی خلفی زجاجیه به وضعیتی اطلاق می شود که در آن زجاجیه، ماده ژله مانندی که چشم را پر می کند، از شبکیه جدا می شود. جدا شدن خلفی زجاجیه همیشه علائمی ایجاد نمی کند، اما علائم احتمالی ممکن است شامل شناورهای چشم باشد. جداشدگی خلفی زجاجیه اغلب در نتیجه افزایش سن رخ می دهد.

6. جداشدگی شبکیه:

این به یک بیماری جدی اشاره دارد که در آن شبکیه از پشت چشم جدا می شود. جداشدگی شبکیه نیاز به درمان فوری دارد زیرا ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود. اگر فردی علائمی مانند شناور شدن ناگهانی، تاری دید، سایه در بینایی یا دیدن یک دایره خالی در دید مرکزی را تجربه کرد، مهم است که در اسرع وقت به دنبال درمان پزشکی باشد. به گفته کلینیک مایو، هنگامی که شبکیه از پشت چشم جدا می شود، از بافتی که خون، اکسیژن و مواد مغذی آن را تامین می کند، جدا می شود.

7. ماکولا پوکر:

پوکر ماکولا به برآمدگی یا چین و چروک در ماکولا، که بخشی از شبکیه است، اشاره دارد. پوکر ماکولا ممکن است علائمی مانند تاری دید را ایجاد کند.

8. سوراخ ماکولا:

شکاف در ماکولا، که بخشی از شبکیه است، اشاره دارد. سوراخ ماکولا می تواند دید مرکزی را تحت تاثیر قرار دهد.

9. انسداد ورید شبکیه:

این مشکل به انسداد یکی از وریدهای شبکیه اشاره دارد. انسداد سیاهرگ شبکیه می تواند به دلیل لخته شدن خون یا زمانی که سایر رگ های خونی روی ورید فشار می آورند، ایجاد شود. هنگامی که انسداد در سیاهرگ های شبکیه رخ می دهد، به این معنی است که خون نمی تواند از شبکیه خارج شود، که می تواند باعث عوارض بینایی شود. دو نوع انسداد ورید شبکیه وجود دارد، انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRVO) و انسداد ورید شبکیه شاخه ای (BRVO). CRVO به انسداد ورید اصلی شبکیه اشاره دارد، در حالی که BRVO به انسداد وریدهای شاخه کوچکتر طبق کلینیک کلیولند اشاره دارد.

10. دژنراسیون ماکولا وابسته به سن:

این یک بیماری چشمی است که ماکولا، قسمت مرکزی شبکیه را تحت تاثیر قرار می دهد. دژنراسیون ماکولا وابسته به سن یک بیماری چشمی است که معمولاً به دلیل آسیب به سلول های ماکولا باعث از دست دادن بینایی مرکزی می شود.

علائم وجود مشکل در شبکیه چشم

در صورت مشاهده علائم در چشمان خود با پزشک کتخصص چشم صحبت کنید، از جمله:

• تاری یا تحریف دید
• از دست دادن دید محیطی
• دوبینی
• حساسیت به نور
• بینایی شما به طرز محسوسی بدتر می شود.

چه آزمایشاتی روی شبکیه انجام می شود؟

چزشک متخصص، شبکیه چشم شما را به عنوان بخشی از معاینه کلی چشم بررسی می کند. چشمان شما برای این معاینه گشاد می شود. در این قسمت، از یک افتالموسکوپ استفاده خواهند کرد، ابزار خاصی که به آن ها اجازه می دهد در چشم شما ببینند و تمام قسمت های آن را بررسی کنند. پزشک ممکن است در طول بازدید شما از شبکیه چشم شما عکس بگیرد.

نحوه مراقبت از شبکیه

هر گونه تغییر در بینایی خود را به پزشک بگویید. اگر از عینک یا لنز تماسی استفاده می کنید، چشمان خود را به طور مرتب معاینه کنید تا متخصص چشم شما بتواند نسخه شما را هر چند وقت یکبار که لازم است تنظیم کند. اگر دیابت دارید، باید حداقل سالی یک بار به چشم پزشک خود مراجعه کنید.

مطمئن شوید که برای هر ورزش یا فعالیتی که می تواند باعث آسیب چشم شود از محافظ چشم مناسب استفاده می کنید.

جمع بندی:

شبکیه پردازنده ای است که به تصاویری که می بینید کمک می کند تا از طریق چشم به مغز شما برسند. این در توانایی شما برای دیدن مهم است و مراقبت از آن باعث می شود که در طول زندگی بینایی مناسبی داشته باشید. با پزشک خود در مورد هر چیزی که با بینایی شما مرتبط است و آن را تحت تاثیر قرار می دهد، صحبت کنید. هرچه زودتر مشکل بینایی شما تشخیص داده شود، احتمال اینکه از عوارض جدی جلوگیری کنید بیشتر است.

سئوالات متداول:

برای تشخیص مشکل در شبکیه، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

به محض اینکه متوجه تغییراتی در بینایی خود شدید به پزشک مراجعه کنید. چه چیزی به سادگی نیاز به عینک جدید باشد یا یک بیماری جدی تر، قبل از معاینه چشم منتظر بدتر شدن علائم نباشید. اگر به طور ناگهانی بینایی خود را از دست دادید یا درد شدید در چشمان خود داشتید به اورژانس مراجعه کنید.

آیا شبکیه چشم به نور حساس است؟

بله، شبکیه به نور حساس است. شبکیه لایه ای از بافت حساس به نور در پشت چشم است که نور وارد شده به چشم را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند تا از طریق عصب بینایی به مغز ارسال شود.

منبع