آب مروارید چیست؟ علائم، راه های پیشگیری و درمان آب مروارید

یکی از شایع ترین بیماری های چشمی که بیش تر در افراد مسن رخ می دهد، آب مروارید و یا کاتاراکت می باشد. برای درمان این بیماری بایستی به پزشک متخصص مراجعه شود که می توان از راه جراحی و راه های غیر جراحی آن را درمان که در ادامه به توضیح درباره هر یک خواهیم پرداخت.

آب مروارید چیست؟

آب مروارید و یا کاتاراکت از متداول ترین بیماری های چشمی می باشد که در سنین بالا رخ می دهد. عدسی چشم به صورت معمول شفاف هستند و جزیی محدب شکل از چشم است که پرتوهای نور را شکسته و آن را بر روی شبکیه متمرکز می کند. حال به تیره و تار شدن این عدسی چشم، بیماری آب مروارید می گویند.

با زبانی دیگر، شبکیه لایه ای ست حساس به نور در چشم که باعث دریافت پیام های بینایی می شود. در یک چشم سالم و طبیعی نور از عدسی عبور می کند و بر روی شبکیه متمرکز می شود که برای ایجاد یک تصویر دقیق عدسی چشم باید شفاف و به دور از کدری و تیرگی باشد. زمانی که عدسی شفافیت خود را از دست بدهد باعث اختلال در بینایی می شود که به این پدیده آب مروارید یا کاتاراکت می گویند.

چشم یکی از مهم ترین ارگان های بدن است که با بالا رفتن سن فرسوده می شود. درواقع بدین صورت است که با بالا رفتن سن این عدسی تیره و کدر می شود و شخصی که دچار کاتاراکت است بدین صورت است که انگار از پشت شیشه ای یخ زده و مه آلود به اطراف نگاه می کند.

عوامل زیادی بر تسریع دچار شدن به این بیماری نقش دارند. از جمله این موارد می توان به تغذیه نامناسب، اختلال‌های متابولیکی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید یا سایر منابع تابش، تروما و برخی از داروها مانند کورتیزون اشاره کرد.

این بیماری عموما هیچ گونه علائم اولیه ای ندارد، تنها فرد بعد از گذر زمان دچار تاری دید، کمرنگ به نظر رسیدن رنگ ها و حساسیت بیش از حد به نور، دوبینی و مشکل دید در شب، خواهد شد. به همین دلیل جهت تشخیص صحیح لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علائم آب مروارید یا کاتاراکت

در ابتدای امر، تشخیص این بیماری سخت خواهد بود اما با گذشت زمان و ظهور بعضی از علائم که در زیر به آن ها اشاره کرده ایم، می توانید برای تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید:

• دید تیره، تاریک یا مه‌آلود
• کاهش دید شبانه
• نیاز به نور بیشتر برای مطالعه و سایر کارها
• حساسیت به نور و تابش خیره‌کننده
• دیدن هاله‌ای در اطراف نور
• تغییر مکرر در شماره‌ی عینک
• دید دوبینی در یک چشم
• محو شدن رنگ‌ها
• نزدیک بینی (در افراد مسن)

توجه داشته باشید که اگر دچار تغییرات شدید در بینایی خود، همچون دوبینی، تشعشعات نور، درد ناگهانی چشم و یا سردرد شدید شدیدف فورا به پزشک مراجعه کنید.

علل به وجود آمدن آب مروارید

• افزایش سن: با افزایش سن عدسی سفت شده و‌ شفافیت خود را از‌دست‌می‌دهد. معمولا بیشتر افراد (نه همه) به دنبال افزایش سن دچار آب مروارید می‌شوند. این بیماری ناشی از افزایش سن شایع‌ ترین نوع آن است.
• ناشی از سایر بیماری‌ ها (ثانویه): نوعی از آن که به دنبال بیماری‌ های دیگر (دیابت و جراحی‌ های چشم) یا مصرف برخی داروها (استروئید‌ها مانند پردنیزون) ایجاد می‌ شود.
• به دلیل ضربه وارد شده به چشم: هر نوع ضربه و جراحت به چشم‌ ها نیز می‌ تواند موجب کاتاراکت شود. از ضربه‌ توپ به چشم گرفته تا سوختگی، مواد شیمیایی و موارد دیگر. گاهی بلافاصله بعد از صدمات چشمی و گاهی سال‌ ها بعد از آن دیده‌ می‌ شود.
• ناشی از اشعه: همان طور که اشعه‌ ماوراء‌بنفش نور خورشید برای پوست شما مضر است، می‌ تواند موجب آسیب به چشم‌ ها نیز شود. افرادی که زمان زیادی را زیر نور خورشید سپری می‌ کنند، ممکن است دچار آن شوند. آب مروارید همچنین یک عارضه‌ جانبی از پرتودرمانی برای درمان سرطان است.
• مصرف بیش از حد الکل: مصرف مزمن الکل می تواند مشکلات زیادی را برای بینایی ایجاد کند. یکی از این مشکلات همین ابتلا به آب مروارید است. ضایعات بینایی ناشی از مصرف الکل به صورت تدریجی و دیر هنگام بروز می‌ کنند و به صورت کاهش دید دو طرفه چشم و بدون درد خود را نشان می‌ دهد. نکته جالب در ایجاد اختلال بینایی ناشی از مصرف حاد الکل این است که فرد ابتدا دچار کم رنگ دیدگی, بخصوص کم رنگ دیدن رنگ قرمز می‌ شود.

علت آب مروارید در جوانی چیست؟

همان گونه که پیش تر نیز به آن اشاره کردیم، این بیماری عمدتا با بالا رفتن سن اتفاق می افتد و در بین افراد مسن رایج است. اما جوانان نیز به دلایلی که در زیر به آن ها اشاره کردیم، ممکن است دچار این بیماری چشمی شوند:

• ضربه
• الکل زیاد
• استفاده از کورتون‌ها
• دیابت

آب مروارید چطور تشخیص داده می شود؟

پزشک با در نظر گرفتن شرح حال بیمار و همچنین انجام تست هایی که در زیر آمده است، می تواند تشخیص قعطی در این زمینه را بدهد:

• اندازه‌ گیری قدرت بینایی
• معاینه‌ شبکیه، بدین صورت که پزشک با ریختن قطره‌ چشمی و گشاد کردن مردمک می‌ تواند عدسی و شبکیه را به‌ طور کامل معاینه کند.
• معاینه‌ میکروسکوپیک چشم (اسلیت لمپ)
• اندازه گیری فشار چشم که تونومتری نامیده می شود. بدین صورت که افزایش فشار که ممکن است علامت گلوکوم یا آب سیاه باشد.

روش های درمان آب مروارید یا کاتاراکت

درست است که برای درمان آب مروارید روش های زیادی وجود دارد، اما قطعی ترین روش بریای کسانی که این بیماری در چشمان پیشرفت کرده است، عمل جراحی است.

درمان آب مروارید به روش جراحی

در این روش بنابر تشخیص و نظر پزشک، بیمار تحت عمل قرار می گیرد. این عمل بدون هیچ گونه درد و بیهوشی خواهد بود و تنها 10 الی 15 دقیقه به طول خواهد انجامید. در این روش، عدسی کدر و‌ مات با یک عدسی مصنوعی شفاف جایگزین می‌ شود. این عمل که سرپایی صورت می گیرد، درمان قطعی و موثر است. اما ممکن است عفونت و یا خونریزی را نیز به همراه داشته باشد.

مراقبت های قبل از انجام عمل آب مروارید:

• قبل از عمل آب مروارید چشم حتما استحمام کنید.
• صبحانه سبکی داشته باشید.
• از لباس های تمیز استفاده کنید.
• قبل از عمل آرایش نکنید.
• قرص آسپرین بچه با مجوز چشم پزشک یک هفته قبل از عمل متوقف شود.
• می توانید از تمام قرص های خود را به جز قرص آسپرین مصرف کنید.

مراقبت های بعد از عمل کاتاراکت یا آب مروارید

• روز بعد از عمل کاتاراکت چشم و بعد از ویزیت توسط پزشک، پانسمان از روی چشم باز می شود.
• بعد از عمل باید از شستشوی ناحیه اطراف چشم عمل شده خودداری کرد.
• اگر مجبور شدید چیزی را از روی زمین بردارید نباید از ناحیه کمر خم شوید، باید بنشینید و جسم را بردارید.
• به مدت 5 الی 6 روز در هنگام خواب و یا در هنگام خارج شدن از منزل باید از محافظ چشمی پلاستیکی که شیلد نام دارد استفاده کنید.
• تا چند روز شاید دچار تاری دید بعد از عمل آب مروارید شوید. نگران نباشید زیرا به مرور از بین می رود.
• بعد از عمل کاتاراکت از مالیدن چشم به مدت یک هفته خودداری نمایید.
• یک هفته بعد از عمل می توانید رانندگی کنید
• اگر نیاز به شستشوی چشم ها داشتید، با آب جوشیده ملایم و گاز استریل این کار را انجام دهید.

درمان آب مروارید بدون جراحی

برخی از افراد از عینک و یا لنز برای بهبود دید خود و افزایش نور محیطی استفاده می کنند. این روش تا مدتی ممکن است کارساز باشد اما تنها روش قطعی درمان آن، عمل جراحی است. فرد مبتلا به آب مرواری با روش های خانگی درمان نخواهد شد.

انواع آب مروارید چشم

درست که به صورت کلی بیماری آب مروارید یعنی تیره و کدر شدن عدسی چشم، اما با این حال انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد:

• آب مروارید هسته ای که بر مرکز عدسی تاثیر می گذارد:

در این مدل از بیماری آب مروارید، در ابتدا دید نزدیک شما را تحت‌ تاثیر قرار می‌ دهد، اما گاهی نیز دید نزدیک را افزایش می‌ دهد، گاهی با‌ گذشت زمان عدسی به رنگ زرد در می‌ آید و دید فرد بسیار کمتر می‌ شود. با گذشا زمان و پیشرفت بیماری عدسی ممکن است به رنگ قهوه‌ ای درآید و فرد در تشخیص رنگ ها دچار مشکل شود.

• آب مروارید زیر کپسولی خلفی که بر پشت عدسی تاثیر می‌ گذارد:

آب مروارید زیر کپسولی خلفی، باعث اختلال در مطالعه می‌شود، و همچنین دید شما را در نور زیاد کم می‌ کند. این نوع کاتاراکت همچنین سریع‌ تر از انواع دیگر پیشرفت می کند و بینایی فرد را تخت تاثیر قرار می دهد.

• آب مروارید کورتکس که بر لبه‌ های عدسی تاثیر می‌ گذارد:

این نوع به شکل لکه‌ های سفید و‌ کروی شکل یا رگه‌ هایی در لبه‌ خارجی قشر عدسی دیده‌ می‌شود. بعد از آن به‌ آرامی در چشم و عدسی پیشروی می‌ کند و مرکز عدسی را نیز درگیر می‌ کند و عبور نور از مرکز عدسی را مختل می سازد.

• آب مروارید مادرزادی:

برخی کودکان با این بیماری به دنیا می‌ آیند و یا ممکن است در کودکی به آن مبتلا شوند. این نوع کاتاراکت ممکن است ژنتیکی باشد یا به دنبال عفونت داخل رحمی یا ضربه ایجاد شود. علاوه بر موارد گفته شده، ممکن است به دلیل بیماری‌ هایی مانند دیستروفی میوتونی، گالاکتوزومی، نوروفیبروماتوز نوع ۲ یا سرخچه نیز ایجاد شود. آب مروارید مادرزادی، همیشه روی بینایی تاثیر نمی‌ گذارد و معمولا بعد از تشخیص، می‌ توان خیلی زود آن را برطرف کرد.

انواع دیگری از آب مروارید نیز وجود دارد که به دلایل دیگری به وجود می آیند که در ادامه با آن ها آشنا خواهید شد:

• پنجمین نوع آب مروارید را می توان به سابقه خانوادگی که به بستگان درجه اول و دوم اطلاق می شود، نسبت داد.
• ششمین نوع آب مروارید را می توان به مدت زمان طولانی و بدون محافظ قرار گرفتن در مقابل نور آفتاب نام برد.
• هفتمین نوع آب مروارید را می توان به سابقه جراحی یا بیماری های التهاب چشم نام برد.
• هشتمین نوع آب مروارید را می توان به مصرف الکل و کشیدن سیگار اشاره کرد

چطور از آب مروارید یا کاتاراکت پیشگیری کنیم؟

با این که هیچ روش قطعی در زمینه پیشگیری از ابتلا به آب مروارید وجود ندارد، با این حال پزشکان توصیه هایی در این باره دارند که عمل به آن ها می تواند مفید و کارساز باشد.

روش های پیشگیری:

• معاینه‌ منظم و مستمر چشم‌ ها می‌ تواند در تشخیص آب مروارید و دیگر مشکلات چشم در مراحل اولیه مثمرثمر باشد. از آنجایی که آب مروارید و سایر بیماری‌ های چشم، در افراد مسن شایع‌ تر است، بهتر است به‌ صورت منظم به دکتر چشم پزشک مراجعه‌ کنید.
• اگر سابقه‌ خانوادگی بیماری‌ های چشم دارید، بهتر است مرتبا به چشم پزشک مراجعه‌ کنید.
• ترک سیگار می تواند از ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله آب مروارید پیشگیری کند.
• درمان سایر بیماری‌ ها همچون دیابت و بیماری‌ هایی دیگری می تواند خطر ابتلا به کاتاراکت را کاهش دهد.بنابراین لازم است تا آن‌ ها را درمان یا کنترل کنید.
• انتخاب رژیم غذایی مناسب و گنجاندن مقدار زیادی میوه و سبزیجات رنگی به رژیم غذایی می‌ تواند ویتامین‌ ها و مواد مغذی مفیدی را برای بدن تامین کند. همچنین میوه‌ها و سبزیجات دارای آنتی‌ اکسیدان‌ های فراوان بوده و به حفظ سلامت چشم‌ ها کمک‌ می‌کنند. مصرف ویتامین‌ های E, C نیز در پیشگیری از آب مروارید موثرند.
• استفاده از عینک آفتابی مناسب در برابر اشعه‌ی ماوراء‌بنفش خورشید می‌ تواند در پیشروی آب مروارید کمک‌کننده باشد. استفاده از عینک آفتابی مناسب می‌ تواند مانع رسیدن اشعه ماوراء‌بنفش به چشم‌ ها شود.
• مصرف بیش‌ از‌ حد الکل می‌ تواند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد. بنابراین لازم است تا کاهش مصرف الکل را در برنامه خود قرار دهید.

1- بعد از عمل آب مروارید چشم چه بخوریم؟

بهتر است که از مایعات و از ویتامین‌ های E و C استفاده کنید.

2- دید چشم بعد از عمل بهبود پیدا می کند؟

تا بهبودی کامل ممکن است چند روز زمان ببرد و به بینایی به مرور خوب می شود.

3- قطره درمان آب مروارید کدام است؟

معمولا از قطره‌‌ های ان-استیل‌‌کرنوسین (NAC) برای بهبود آب مروارید استفاه می‌شود.

جمع بندی:

با مراجعه و معاینه چشم ها به صورت منظم می توانید از انواع بیماری های چشمی پیشگری کنید. زیرا تشخیص به موقع و زود هنگام می تواند تاثیر به سزایی بر طول مدت درمان داشته باشند. مشاوران ما در کلینیک چشم دیدار آماده پاسخ گویی به سئوالات شما در زمینه های مختلف بیماری های چشمی هستند.