علائم وجود فشار چشم چیست؟ فشار چشم چگونه درمان می شود؟

چشم یکی از مهم ترین اعضای بدن است که مراقبت از سلامت آن امری ضروری است. چشم دچار بیماری های مختلفی می شود که راه های درمان برای اغلب آن ها وجود دارد، اما تشخیص به موقع آن ها در روند درمان آن کمک شایانی می کند که باعث می شود دوره درمان با موفقیت پشت سر گذاشته شود. فشار چشم یکی از این معضلاتی است که در ادامه درباره آن به صورت مفصل توضیح خواهیم داد.

فشار چشم چیست؟

آکولار هایپرتنشن (Ocular Hypertension) یا به اصطلاح فشار چشم بالا، به هر شرایطی گفته می شود که در آن فشار درون چشم از حالت طبیعی بیشتر باشد. قسمت قدامی چشم حاوی مایعی به نام زلالیه است که اگر به طور مناسب از چشم تخلیه نشود، درون آن فشار ایجاد می کند. وجود فشار بیش از حد نرمال در چشم، فشار چشم نامیده می شود. افزایش فشار چشمی به خودی ممکن است ضربه ای به چشم و بینایی وارد نکند و مشکلی برای عصاب چشم ایجاد نکند که در این حالت فرد بینایی طبیعی خود را دارد، اما می تواند زمینه بیماری هایی از جمله گلوکوم یا آب سیاه شود که بی توجهی به درمان آن، مشکلاتی را در پی خواهد داشت.

فشار چشم ممکن است تنها برای یک چشم و یا هر دو چشم اتفاق بیفتد. به طور معمول، فشار داخل چشمی بین ۱۱ تا ۲۱ میلی متر جیوه (mmHg) نرمال و طبیعی در نظر گرفته می شود. پزشک متخصص به وسیله دستگاهی به نام تونومتر ها این فشار ناشی از مایع داخلی چشم را برحسب میلی متر جیوه محاسبه و اندازه گیری می نمایند.

در شیوه محاسبه این فشار از یک معادله مهم که به معادله گلدمن معروف است، استفاده می شود که شامل پارامتر های مختلفی است:

• P0: فشار چشم بر حسب میلی متر جیوه است
• F: میزان تشکیل شوک آبی در میکرولیتر به ازای هر دقیقه
• U: جذب شوک آبی از طریق مسیر فوق حفره ای بر حسب میکرو لیتر بر دقیقه
• C: امکان خروجی به ازای هر میکرولیتر در دقیقه و در میلی متر جیوه است
• Pv: فشار وریدی اپیزولرال در میلی متر جیوه است

فشار چشم چگونه ایجاد می شود؟

عدم تعادل بین تولید و دفع مایعات درون، از جمله مهم ترین علت به وجود آمد فشار چشم است. مایعات درون چشم هر لحظه در حال تولید شدن و سرازیرشدن به درون چشم هستند. در مقابل، مایعات قدیمی تر از طریق منافذی که در اطراف چشم وجود دارند خارج می شوند و بین این تولید و تخلیه مایعات درون چشم تعادلی برقرار است که منجر به ثابت ماندن فشار درون چشم می شود.

حال اگر این منافذ اطراف چشم بسته شوند، دفع این مایعات با مشکل مواجه می شود، زیرا تخلیه دیگر امکان پذیر نخواهد بود. این مسئله که منجر به از دست رفتن تعادل بین مایع ورودی به چشم و مایع خروجی می شود، سبب می شود تا مایعات درون چشم انباشته شوند و فشار چشم افزایش یابد.

توجه داشته باشید که گاها ممکن است در تست های پزشکی فشار چشم شخصی بالا ثبت شود اما پزشک آن را طبیعی بداند. این موضوع برای زمانی است که قرنیه چشم فرد از حد نرمال ضخیم تر باشد و این بیماری به دلیل ظخامت قرنیه باشد.

علائم فشار چشم چیست؟

از آن جایی که این عارضه هیچ گونه علامتی از خود بروز نمی دهد، بنابراین به خودی خود نمی توانید حدس بزنید که این بیماری را دارید یا خیر! زیرا بسیاری از مشکلات چشمی با درد، سوزش، خارش، التهاب و … خود را نمایان می کنند. اما فشار چشم این گونه نیست.

تنها راه دانستن این موضوع، مراجعه منظم و چکاپ مستمر چشم هاست که باعث می شود در کوتاه ترین زمان ممکن بیماری های چشمی مشخص شده و به درمان آن اقدام کنید.

چه دلایلی باعث فشار چشم می شوند؟

• سرفه های طولانی مدت
• بلند کردن اجسام سنگین
• مصرف داروهای خاصی مانند کورتیکواستروئیدها
• آسیب دیدن چشم ها
• اختلالات بینایی همچون سندرم پراکندگی رنگدانه یا آرک قرمز یا قرنیه نازک می‌ تواند در مواجهه افراد با این مشکل موثر باشد.
• ضربه دیدن چشم
• دیابت
• ناپایداری فشار چشم در طول روز و شب، بدین صورت که فشار چشم در طول می تواند بین 3 تا 6 میلی متر جیوه تغییر کند. این عامل می تواند سبب تغییر و افزایش گلوکوماتوز چشم ها شود. در طول شب، فشار چشم ممکن است با وجود تولید آرام تر زلالیه کاهش نیابد.
• افرادی که مبتلا به دوربینی و یا نزدیک بینی هستند
• ابتلا به بیماری هایی از قبیل آب سیاه
• بالا رفتن سن، که عموما شامل افراد بالای 40 سال می باشد
• داشتن سابقه خانوادگی فشار چشم که بیماری های زمینه ای از نسلی به نسل دیگه منتقل می شود
• جراحی چشم
• مصرف زیاد کافئین
• استفاده بیش از حد الکل

فشار چشم چگونه تشخیص داده می شود؟

همان طور که اشاره کردیم، تنها راه تشخیص قطعی فشار چشم، انجام تست های پزشکی توسط متخصص می باشد. حال این تست روش های مختلفی دارد که در زیر به توضیح آن ها پرداخته ایم:

• تست تونومتری:

تست تونومتری یکی از روش های تشخیص میزان فشار مایع داخل چشم است. این آزمایش که معمولاً برای تعیین بیماری آب سیاه استفاده می شود، میزان فشار چشم را بر اساس میلی متر جیوه را نیز مشخص می کند. در صورتی که فشار چشم فرد بالای 21 میلی متر جیوه باشد، فرد دارای فشار چشم است.

• گونیوسکوپی:

گونیوسکوپی یکی از روش هایی است که از طریق آن به بررسی زاویه چشم می پردازند. در گونیوسکوپی زاویه باز و زاویه بسته چشم را مشخص می کنند. گونوسکوپی یکی از راه هایی است که وجود بیماری آب سیاه و فشار چشم را نشان می دهد.

• آفتالموسکوپی:

آفتالموسکوپی یکی از تست هایی است که توسط چشم پزشک برای بررسی وضعیت چشم انجام می شود. در این روش با استفاده از دستگاهی به نام آفتالموسک به بررسی شبکیه، زلالیه و زجاجیه چشم می پردازند.

راه های درمان فشار چشم

بعد از پی بردن پزشک به فشار چشم، در اولین قدم قطره کاهش فشار چشم تجویز می شود. اما توجه داشته باشید که تنها در صورتی این تجویز انجام می شود که نشانه های گلوکوم در فرد وجود داشته باشد، در غیر این صورت به دلیل داشتن عوارض جانبی این قطره ها، دکتر اقدام به این عمل نمی کند.

در مرحله بعدی، اگر قطره ها برای جلوگیری و درمان گلوکوم موثر واقع نشد، پزشک جراحی چشم را در دستور کار خود قرار می دهد. زیرا گلوکوم از بیماری های خطرناکی است که بی توجهی به درمان آن، از دست دادن بینایی را به همراه خواهد داشت.

در این بین، رعایت بعضی از اصول و نکات سلامتی کمک می کند تا از چشمان خود در برابر ابتلا به فشار چشم جلوگیری کنید، که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت:

1- مصرف اسید داکوساگزنئوئیک

اسید داکوساگزنئوئیک یک نوع اسید چرب امگا۳ است که استفاده از آن باعث می شود تا عملکرد شبکیه سالم بماند و همچنین از ایجاد فشار در چشم جلوگیری می کند. این اسید در ماهی قزل آلا، ماهی تن، ساردین، صدف و شاه ماهی وجود دارد بنابراین سعی کنید حداقل هر دو هفته یکبار از این مواد غذایی استفاده کنید.

2- دوری از چربی های ترانس

غذاهایی که دارای چربی ترانس هستند به نوعی مانع از عملکرد اسید داکوساگزنئوئیک یا همان امگا3 در بدن می شود. به همین دلیل مصرف بی رویه آن ها می تواند فشار چشم را به همراه داشته باشد. بعضی از مواد غذایی شامل چربی ترانس شامل موارد زیر هستند:

• غذاهای فرآوری شده یا پخته شده
• غذاهای سرخ شده
• بستنی
• ذرت بو داده
• گوشت گاو

3- مصرف مواد غذایی حاوی لوتئین و زاکسنتین

مواد غذایی که سرشار از لوتئین و زاکسنتین هستند می توانند ضامن سلامت چشمان شما در برابر ابتلا به فشار چشم شوند. بنابراین سعی کنید آن ها را در وعده های غذایی روزانه خود بگنجانید. بعضی از این مواد غذایی به شرح زیر هستند:

• کلم
• اسفناج
• گلاب
• سبزیجات بروکسل
• کلم بروکلی
• زرده تخم مرغ خام

4- سطح انسولین بدن را کاهش دهید

کسانی که از چاقی، دیابت و فشار خون بالا رنج می برند به انسولین مقاوم می شوند. بدین صورت که این موضوع سبب می شود تا سطح انسولین در بدن بیشتر شود که نتیجه آن فشار چشم خواهد بود. راه جلوگیری از این موضوع نیز استفاده نکردن از مواد غذایی‌ای می باشد که به صورت زیادی سطح انسولین را در بدن بالا می برند. این مواد غذایی شامل ماکارونی، برنج، غلات، نان و قند می باشند.

همچنین ورزش کردن از راه های بسیار عالی برای کاهش سطح انسولین بدن می باشد. به همین علت توصیه می کنیم روزانه حداقل 30 دقیقه و در هفته سه تا پنج روز را به ورزش اختصاص دهید.

5- قرار گرفتن در معرض نور خورشید

با قرار گرفتن در معرض نور خورشید انبساط عضلات اطراف چشم را به همراه دارد و گردش خون را افزایش می دهد. بنابراین این کار به درمان فشار چشم کمک خواهد کرد.

6- ماساژ چشم

می توانید روزانه پلک‌ها را ماساژ دهید تا از این طریق گردش خون در این ناحیه افزایش یافته و همچنین غدد اشکی تحریک شوند. این کار کاهش فشار چشم را به دنبال خواهد داشت.

7- کمپرس سرد و گرم

کمپرس سرد و گرم خستگی چشم ها را کاهش می دهد و باعث آرام شدن ماهیچه های چشم می شود. به همین دلیل این بیماری را نیز کاهش می دهد.

8- ورزش چشم

ورزش منظم چشم ها تقویت عضله های چشم را در پی دارد که نتیجه آن، افزایش گردش خون است. این کار می تواند باعث کاهش این بیم شود.

9- چای بابونه

یکی از روش های سنتی که می‌ توان از آن برای درمان سریع IOP بهره برد، مصرف چای بابونه است. زیرا بابونه به عنوان گیاهی آرامش بخش شناخته می‌ شود لذا می‌ تواند در کاهش سریع این بیماری نیز اثرگذار باشد.

مصرف چه داروهایی فشار چشم را بالا می برد؟

همان گونه که پیش تر اشاره کردیم، مصرف داروهای دارای کورتون‌ های استروئیدی می تواند تاثیر به سزایی در ابتلا به فشار چشم داشته باشند. حال به بعضی از این داروهایی که حاوی کورتون‌ های استروئیدی می باشند اشاره خواهیم کرد:

1- هیدروکسی کلروکین

یکی از داروهایی که باعث بروز مشکلات در چشم می‌ شود هیدروکسی کلروکین است. این دارو آسیب هایی به شبکیه چشم را در پی دارد. بنابراین لازم است کسانی که مجبور به استفاده مداوم از این دارو هستند، به صورت منظم و مکرر تحت نظر پزشک متخصص چشم قرار گیرند.

2- ویاگرا